Rekabet Kurumunun internet sitesinde yer alan duyuruya nazaran, ilgili bölümde faaliyetleri bulunan teşebbüslerin ortalarında anlaşarak fiyat belirlemek ve müşteri paylaşmak suretiyle Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’u ihlal edip etmediklerinin tespiti emeliyle yürütülen soruşturma tamamlandı.
Bu teşebbüslerden Lesaffre Turquie Mayacılık Üretim ve Ticaret AŞ bakımından soruşturma uzlaşma ile sonlandırıldı, teşebbüse 73 milyon 851 bin 619 lira idari para cezası kesildi.
Haklarında soruşturma süreci yürütülen bir öbür teşebbüs Mauri Maya Sanayi AŞ’nin, yaş maya dağıtımında faaliyet gösteren teşebbüsler ortasındaki fiyat belirleme yahut müşteri/bölge paylaşımı konusundaki mutabakatların uygulanmasını, uyumunu, devamlılığını ve denetimini sağlayarak Kanun’u ihlal ettiğine ve firmaya para cezası uygulanmasına hükmedildi. Soruşturma tarafı öbür yaş maya üreticisi Pak Besin Üretim ve Pazarlama AŞ hakkında ise idari para cezası uygulanmadı.
Yaş maya dağıtımında faaliyet gösteren firmalar da soruşturma kapsamında yer aldı.
Buna nazaran; Adatepeler Maya Besin San. Tic. Ltd. Şti., Barut Besin, Batuğ Endüstriyel Besin San ve Tic. Ltd. Şti., Çınar Mayacılık Besin Tarım Meşrubat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti., Delice Turka Mak. Besin San. ve Tic. Ltd. Şti., Güldemirler Ticaret, Hamra Pazarlama Ahmet Şen, Haskat Besin Pazarlama Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti., Kılınçoğlu Maya ve Besin Pazarlama Tic. San. Ltd. Şti., Mag&Pa Besin Maya Fırın Mlz. Paz. İml. San. ve Dış Tic. AŞ, Motus Besin Pazarlama Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti., Muratlar Fırıncılık Tahlilleri Maya Besin San. ve Dış Ticaret Ltd. Şti., Öztürk Maya Besin Toptan Paz. Ltd. Şti. ve Shk Besin Tarım Paklık ve Petrol Ürünl. San. Tic. Ltd. Şti. unvanlı teşebbüslerin Kanun’u ihlal ettiğine karar verildi.
Soruşturma sonucunda, biri maya üreticisi, 14’ü dağıtıcı olmak üzere 15 firmaya 35 milyon 446 bin 535 lira idari para cezası uygulanırken, uzlaşma başvurusu yapan maya üreticisi Lesaffre Turquie Mayacılık Üretim ve Ticaret AŞ’ye kesilen cezayla toplam ceza meblağı 109 milyon 298 bin 154 lira oldu.
Yaş maya dağıtımında faaliyet gösteren Çize Besin Pazarlama Ltd. Şti., Güçbir Besin Dokumacılık Turizm İnşaat Sanati ve Nak. AŞ, Oluşum Besin Paz. Ltd. Şti., Orkide Altın Dünyası Kuy. Besin İnş. Cins. Mob. Day. Tük. Mal. Ltd. Şti., Özpak Besin Paz. San. ve Tic. Ltd. Şti., Özpak Besin San. ve Tic. AŞ ve Uludüz Besin Paz. San. Tic. Ltd. Şti. hakkında ise idari para cezası uygulanmasına yer olmadığı kararlaştırıldı.
Fırıncı esnafı şikayet etti
Rekabet Konseyi Lideri Birol Küle, soruşturma sonucuna ait yaptığı değerlendirmede, ekmeğin, Türk kültürünün vazgeçilmez bir modülü olduğuna işaret ederek, bu eserin temel girdilerinden birinin de yaş maya olduğunu bildirdi.
Soruşturmanın 3 maya üreticisi ve 21 maya bayisi hakkında çok ağır ve titiz bir çalışma süreciyle iki yıl sürdüğünü vurgulayan Küle, geçmişte de bu dala ait soruşturma yürüttüklerini ve para cezası uyguladıklarını anımsattı.
Özellikle fırıncı esnafının pazara yönelik şikayetlerinin maalesef para cezası sonrası devirde de devam ettiğini belirten Küle, şu sözleri kullandı:
“Kısacası maya pazarındaki rekabete karşıt davranışlar uzun yıllardır radarımızda. Titizlikle takip ettik, ediyoruz. Tamamlanan soruşturmanın Türkiye için değerli sonuçları olacaktır. Maya piyasasında faaliyet gösteren birtakım firmaların, yüksek kar elde etme güdüsüyle, ekmeğin maliyetinde artışa sebep olacak rekabet alışılmamış davranışlarda bulundukları ortaya konulmuştur. Soruşturmada geçtiğimiz yıllardan daha farklı olarak pazara bütüncül olarak bakılmış, hem üreticilerin, hem maya bayilerinin aksiyonları, hem de üreticiler ve bayiler ortasındaki faaliyetler detaylı olarak incelenmiştir.”
Kartel yapısı ortaya çıkarıldı
Küle, 14 maya bayisinin ortalarında anlaşarak maya fiyatını belirledikleri ve maya piyasasını müşteri bazında paylaştıkları, maya üretimi pazarında faaliyet gösteren iki teşebbüsün ise bu bayiler ortasındaki fiyat belirleme ve piyasayı paylaşma konusundaki mutabakatların uygulanmasını ve denetimini sağladıklarının tespit edildiğini bildirerek, “Rekabet hukukunda kartel olarak tanımlanan bu yapı Kurumumuzun dikkatli çalışmalarıyla açığa çıkarılmıştır.” değerlendirmesinde bulundu.
Soruşturma sürecinde İzmir’den Erzurum’a, İstanbul’dan Konya’ya, Muğla’dan Şanlıurfa’ya ve Trabzon’a kadar Türkiye’nin dört bir yanında, maya üreticisi ve dağıtıcısı firmalarla 100’ün üzerinde yerinde inceleme gerçekleştirildiğine işaret eden Küle, soruşturma sonucunda, 14’ü bayi olmak üzere toplam 16 teşebbüse 109,3 milyon idari para cezası uygulanmasına karar verildiğini vurguladı.
“Temel besin unsurlarındaki hassasiyet sürecek”
Küle, soruşturmanın, küçük üretici pozisyonundaki fırıncıların temel ham hususu olan mayaya ulaşmalarının engellenmemesi bakımından büyük kıymet taşıdığını belirterek, şunları kaydetti:
“Soruşturmayla fırıncı esnafının ucuz ve kaliteli mayayı, istediği üreticiden almasının önündeki rekabete ters maniler kaldırılmıştır. Müşteri paylaşımı ve fiyat mutabakatları yoluyla fırıncı esnafını mağdur eden bu kartele Kurumumuzun titiz çalışmalarıyla son verilmiştir. Ekmeğimize göz koyanlara, halkın ekmeğiyle oynamaya kalkanlara asla müsaade vermedik, vermeyiz. Kurumumuz yalnızca ekmek değil, öbür soruşturmalarında da, temel besin hususlarına yönelik hassasiyetini açıkça ortaya koymuştur. Halkın temel besin eserlerine ucuza ve kolay bir biçimde erişimini engelleyen rekabete muhalif her oluşum ciddiyetle takip edilmektedir. Kurumumuzda halihazırda yumurta, bal, süt ve süt eserleri, içecek üzere kesimlerde de soruşturmalar devam etmektedir. Tüketicinin ekmeğine ve bütçesine göz diken hiçbir harekete ve davranışa müsamaha gösterilmeyeceği bilinmelidir. Bundan sonraki süreçte de Rekabet Kurumu olarak, halkın temel besin unsurlarına ulaşımı konusundaki hassasiyetimizi koruyarak, maddelerle bize verilen vazifeleri kararlılıkla yerine getirmeye devam edeceğiz.”
