Bloomberg HT’ye konuk olan Bilkent Üniversitesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Refet Gürkaynak, Türkiye’de genel seçim öncesi ve sonrasında uygulanan iktisat siyasetleri hakkında değerlendirmelerde bulundu.
Gürkaynak, global ekonomik görünüme ait olarak yaptığı genel değerlendirmede, enflasyonla çabada son 1 yılda birçok merkez bankasının iktisat siyasetinde sıkılaşmaya gittini aktardı. İsviçre’de şu an enflasyonun yüzde 2’nin altına indiğini vurgulayan Gürkaynak, bunun nedeninin İsviçre’nin “sert bir şekilde” bilhassa güç fiyatlarına fiyat denetimi uygulaması olduğunu belirtti. Güç fiyatı şokunun toplam enflasyona katkısının çok büyük ama süreksiz bir şok olduğunu söyleyen Gürkaynak, “Enerji fiyatlarının enflasyona olan tesirinin bitmesi için güç fiyatlarının düşmesi gerekmiyor, tekrar yükselmemesi gerekiyor.” dedi.
Türkiye’de uygulanan iktisat siyasetleri hakkında değerlendirmelerde bulunan Gürkaynak, para siyaseti üzerinde yapılan değişikliklerin fiyatlar üzerindeki tesirini yaklaşık 1,5 yıl sonra gösterdiğini söyledi. Gürkaynak, kelamlarına şöyle devam etti:
“Bu arttan gelen birikimli sıkılaştırmayla, aslında baştan gelmiş olan şokun hayli bir kısmının süreksiz olmasının etkileşimi şu riski ortaya çıkarıyor: Enflasyon bir taraftan düşüyor, lakin bunu gereğince süratli görmedikleri için merkez bankaları faiz artırmaya devam ediyorlar.
Önceki TCMB Para Siyaseti Heyeti ile yenisi ortasında yalnızca lider değişti. Bir taraftan gelir artırıyoruz bir taraftan harcamayı da artırıyoruz. Öte yandan Merkez Bankası mahcup faiz artırıyor. Gelir tarafında bir kezlik iki kere MTV toplanır ama harcama tarafı kalıcı olarak düzeltilmezse seneye yeni bir gelir bulunması gerekecek.”
“1980’den bu yana maliyetin sermaye üzerine yıkıldığı periyot olmadı”
Uygulanacak sıkılaşma siyasetinde kaynak muhtaçlığı olduğunu belirten Gürkaynak, yeni iktisat siyaseti hakkında şu tekliflerde bulundu:
“Bir sıkma siyaseti uygulanmalı. Bu sıkma işini yaparken insanların yoksullaşmaya itmemek için kaynak bulmak lazım. Bu kaynak, ya emekten ya da sermayeden çıkacak. 1980’den bu yana sermayeden çıktığı hiç olmadı, mütemadiyen emeğin üstüne yığılan bir şey var. Örgütlü emeğin olmadığı bir ülkede bunu yapmak kolay.
2001’de olduğu üzere bir defa daha çok değerli bir stabilizasyon yapma zorunluluğuna geldik. En azından bu sefer şunu yapmamız gerekiyor: O maliyeti bir kez daha ödedikten sonra, her 5-10 yılda bir kendine bu maliyeti ödeten bir ülke haline gelmemeliyiz. Bu sefer emeğin sırtına binen bir program hazırlamayalım. Ben 2001 programının âlâ bir program olduğunu düşünüyorum. Lakin o da emeğin sırtına binen bir programdı. Bu sefer bunu yapmayalım.
Çok süratli sermaye girişinin hem kur üzerinde, hem Türkiye’deki kredi hacmi üzerinde, hem de kredi kompozisyonu üzerinde yarattığı tesir çok kuvvetli ve ziyanlı oldu. Bunlara mani olacak bir formda bu işi bu sefer yapmak gerektiği çok aşikar. 2002-2006 devrinden değerli bir fark şu: O sırada ortada Türkiye bürokrasisinin çok yeterli tasarlamış olduğu bir IMF programı vardı. AK Parti’yi o programı devam ettirmesiyle tanıdık. Makro seviyede uygun bir işti. Yeterli sonuçlarını da gördük. Ama, şu anda o denli bir program yok.”
