Nükleer güç alanında önde gelen ülkelerden biri olan Güney Kore, son yıllarda yurt dışında yürüttüğü ve talip olduğu nükleer santral projeleriyle milletlerarası alanda argümanını artırmak istiyor.
Güney Kore Devlet Lideri Yoon Suk Yeol, 2022’de iktidara gelişinin akabinde ülkedeki siyasi yönelimi kökten değiştirerek nükleer güce tekrar başat rol verdi.
Yurt dışındaki birinci nükleer güç santrali projesini Birleşik Arap Emirlikleri’nde (BAE) tamamlamak üzere olan ülke, yeni periyotta Türkiye’den Polonya’ya, Mısır’dan Uganda’ya farklı ülkelerdeki santral projelerine ilgi gösteriyor.
Güney Kore, ABD, Fransa, Çin, Japonya ve Rusya’nın akabinde en fazla nükleer güç kapasitesine sahip altıncı ülke pozisyonunda bulunuyor. Resmi bilgilere nazaran nükleer güçten elektrik üretimi, 2021 prestijiyle 24,7 gigavata ulaşmış durumda.
Ülkede toplam elektrik üretiminin yüzde 27,4’ü nükleer güç santrallerinden sağlanıyor. Nükleer güç, kömür ve doğalgazın akabinde üçüncü sırada.
5 nükleer santralde 25 reaktör aktif durumda
Güney Kore’de birinci nükleer santralin üretimine 1972’de başlandı. Ülkenin güneydoğusundaki liman kenti Busan’ın bir kıyı köyünde kurulan Kori Nükleer Santrali’nin birinci reaktörü, 1978’de faaliyete geçti. Onu 1983’te Wolsong, 1986’da Hanbit, 1988’de Hanul ve 2016’da Saeul santralleri izledi.
Mevcut santrallerin yanında 2011’de “Yeni-Kori”, 2012’de “Yeni-Wolsong” ve 2022’de “Yeni-Hanul” ismiyle ek üniteler yapıldı. “Cheonji Nükleer Santrali” ismi verilen yeni bir projenin de imali gündemde.
Bu 5 nükleer santral ve 3 ek ünitesinde toplam 25 nükleer reaktör aktif durumda bulunuyor. 2 nükleer reaktör ömrünü tamamlarken 3 yeni reaktör üretim halinde ve 2 yeni reaktörün daha üretimi planlanıyor.
Kori’de 3, Yeni-Kori’de 2, Wolsong’da 3, Yeni-Wolsong’da 2, Hanbit’te 6, Hanul’da 6, Yeni-Hanul’da 1 ve Saeul’da 2 reaktör çalışabilir halde bulunuyor.
Kori’deki 1 numaralı reaktör 2017’de, Wolsong’daki 1 numaralı reaktör 2019’da ömrünü tamamlamasının akabinde kapatıldı.
Yeni Hanul’daki 2 numaralı, Saeul’daki 3 ve 4 numaralı reaktörler imal evresinde, Yeni Hanul’daki 3 ve 4 numaralı reaktörlerin ise imali planlanıyor.
Yeni nükleer santral Cheonji’nin 1 numaralı reaktörünün 2028’de, 2 numaralı reaktörünün ise 2029’da faaliyete geçmesi hedefleniyor.
Yüzde 51’i devlete ait
Güney Kore’deki nükleer santrallerin tümü, yüzde 51 payı devlete ilişkin Kore Elektrik Gücü Şirketi (KEPCO) tarafından işletiliyor.
Elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı ve altyapı inşasından sorumlu şirket, nükleer santrallerin imalini ve mühendislik hizmetlerini KEPCO E&C iştirakiyle yürütürken, işletmesini Kore Hidro ve Nükleer Elektrik Şirketi (KHNC) üstleniyor.
İlk yıllarda ABD, Fransa ve Kanada üretimi basınçlı su reaktörlerini (PWR) kullanan Güney Kore, vakit içinde KEPCO’nun geliştirdiği “OPR-1000” ve sonraki kuşak “APR-1400” reaktörleriyle kendi teknolojisini üretti.
KEPCO, Güney Kore’deki öteki sanayi kuruluşlarıyla kurduğu konsorsiyumlarla da nükleer güç alanında tasarım, tedarik ve mühendislik hizmetlerinde özel kesim işbirliğini geliştirme tarafında adımlar da atıyor.
Temmuzda KEPCO ve iştiraklerinin de ortalarında olduğu 42 kamu teşebbüsü ve özel şirket, “küçük modüler reaktör” (SMR) ismi verilen yeni jenerasyon fisyon reaktörlerinin geliştirmesi için bir ittifak kurdu.
Nükleer güçte siyasi eğilim değişti
Enerji tüketiminin yüzde 85’ini fosil yakıtlardan karşılayan Güney Kore, gücü ithalatçısı pozisyonunda. Ülke, kaynakların kısıtlılığı nedeniyle gücünün yüzde 98’ini ithal etmek zorunda. Bu yüzden nükleer güç, Güney Kore’nin genel güç gereksiniminin karşılanabilmesi için kritik değerde.
Ülkede 2017-2022 yıllarında misyon yapan Devlet Lideri Moon Jae-in, nükleer gücün evreli olarak tasfiyesini savunuyordu.
Moon, 2017’de ülkenin birinci nükleer reaktörü Kori-1’in ömrünü tamamlaması vesilesiyle düzenlenen merasimde, “nükleer santrallerle ilgili tüm politikayı gözden geçireceğini”, “nükleer santral geliştirme siyasetine son vereceğini” ve “Güney Kore’nin nükleer güç çağını terk edeceğini” ilan etti.
Moon hükümeti, yeni reaktör üretimi planlarını askıya alırken mevcut reaktörlerin faaliyetinin de birinci başta belirlenen çalışma ömrünün ötesinde uzatılmayacağını bildirdi.
2022’de iktidara gelen misyondaki Devlet Lideri Yoon ise selefinden taban tabana zıt bir tavrı benimseyerek nükleer enerjiyi tekrar merkezi pozisyona getirdi.
Elektrik üretiminde nükleer gücün hissesi en yüksek olacak
Yoon hükümeti, Ocak ayında yayımladığı 10 Yıllık Elektrik Planı’nda, 2036’ya kadar elektrik üretiminde nükleerin hissesini yüzde 34,6’ya çıkarma maksadını koydu.
Plan, Moon hükümetinin askıya aldığı, imal evresindeki ve üretimi süren reaktörlerin 2033’e dek faaliyete geçmesini öngörüyor. Ayrıyeten Moon periyodunda üretimi askıya alınan Cheonji Nükleer Santrali için de planlara sürat verilmiş durumda.
Kapasiteye yeni eklerle ve mevcut kapasitenin kullanımını artırtarak ülkenin nükleer güçten elektrik üretiminin 2021’deki 24,7 gigavat düzeyinden 2030’da 28,9 gigavata, 2036’da ise 31,7 gigavata çıkarılması hedefleniyor.
Planlanan vadenin sonunda elektrik üretiminde kömürün hissesinin yüzde 34’ten yüzde 15’in altına düşürülmesi, yenilenebilir gücün ise yüzde 7,5’ten yüzde 30’un üzerine çıkarılması da amaçlar ortasında.
Yurt dışında 80 nükleer reaktörün inşa edilmesi hedefleniyor
Güney Kore, 2000’li yıllardan itibaren yurt dışında da nükleer güç santralleri ve reaktörler kurmak üzere çalışmalar yürütüyor.
2010’da periyodun Devlet Lideri Li Myong-bak’ın 2030’a kadar yurt dışında 80 nükleer reaktörün inşa edilmesi amacını koymuştu. Yoon hükümeti de 2030’a kadar yurt dışına 10 nükleer santral kurmayı planlıyor.
KEPCO, 2009’da BAE’nin başkentti Abu Dabi’nin doğusunda 4 reaktörden oluşacak Barakah Nükleer Santrali’nin imali için 20 milyar dolarlık muahede imzalamıştı. Birinci reaktörü Nisan 2021’de faaliyete geçen santral, Güney Kore’nin yurt dışında inşa ettiği birinci nükleer güç santrali olmuştu.
“APR-1400” tipi basınçlı su reaktörlerini kullanan Barakah Nükleer Santrali’nin ikinci reaktörü Mart 2022’de, üçüncü reaktörü Şubat 2023’te faaliyete geçti. Dördüncü reaktörün de üretiminin tamamlandığı, bu yıl içinde faaliyete geçebileceği bildiriliyor.
Her biri 1400 megavat kapasiteye sahip dört reaktör büsbütün faaliyete geçtiğinde ülkenin elektrik talebinin yaklaşık yüzde 25’ini karşılayacak.
Sinop’taki nükleer santral projesine talip
KEPCO, 1 Şubat’ta, Türkiye’nin Sinop kentinde kurulması planlanan nükleer santralin imali için ön teklif verdiğini açıkladı.
Şirketin İdare Heyeti Lideri ve Üst Yöneticisi (CEO) Cheong Seung-il, ön teklifi sunmak üzere Türkiye’yi ziyaret ederek evvelki Güç ve Tabi Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ile görüştü.
Cheong, görüşmede, “Güney Kore’nin ve KEPCO’nun nükleer santral kurmadaki kabiliyetlerini anlattığını”, “Türkiye’deki nükleer santral için öngördükleri iş planı, üretim müddeti ve yerelleştirme hakkında bilgi verdiğini” aktardı.
Şirket santral için her biri 1400 megavat kapasiteli 4 “APR-1400” tipi reaktörü inşa etmeyi öneriyor. Projenin 40 trilyon wona (yaklaşık 30 milyar dolar) mal olacağı öngörülüyor.
Güney Kore basınındaki haberlerde birinci başta Japon Mitsubishi şirketinin üstlenmesi öngörülen projenin maliyet hesabının, Fukuşima’daki kazanın akabinde Japonya’da nükleer santrallere ait güvenlik regülasyonlarının artmasıyla başlangıçta öngörülen maliyetin iki kat aşarak 46,5 milyar dolara kadar çıktığı sav edildi.
Polonya’da 6 milyar dolarlık proje
KEPCO ayrıyeten Polonya’da 6 milyar dolarlık Patnov nükleer santral projesi ve Çekya’daki Dukovany nükleer santraline ek reaktörler inşa etmek için mutabakata yakın görünüyor.
Şirket, haziranda Romanya’da bir trityum arıtma tesisi kurmak için 212 milyon dolara muahedeye vardı.
Güney Kore ayrıyeten Mısır’dan Uganda’ya kadar farklı ülkelerin birinci nükleer santrallerini inşa etmek için görüşmeler yürüterek nükleer güçte yurt dışı yatırımları sürdüreceğinin işaretini veriyor.
