2023 yılı ek bütçesini içeren 2023 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu ile Bağlı Cetvellerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Şurasında görüşülmeye başlandı.
Görüşmelerde hükümet ismine konuşma yapan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, 2023 yılı bütçe maksat ve kestirimlerinin, 2022 yılının ikinci yarısındaki makroekonomik görünüm ve beklentiler çerçevesinde belirlendiğini söyledi.
Küresel seviyede devam eden enflasyon, tedarik zincirlerindeki aksaklıklar, emtia fiyatlarındaki dalgalı seyir, Rusya-Ukrayna savaşı ve son olarak yaşanan Kahramanmaraş merkezli sarsıntı felaketlerinin makroekonomik görünüm ve varsayımlarda önemli değişimlere yol açtığını belirten Yılmaz, zelzelelerin izlerini silmek için acilen başlatılan çalışmaların, kamu harcamalarında kıymetli artışlara neden olduğunu kaydetti.
Yılmaz, zelzelenin yol açtığı yıkımın maliyetinin yaklaşık 104 milyar dolar olarak hesaplandığını aktararak, “Bu gelişmeler gelir beklentilerimizi ve harcama büyüklüklerimizi etkilemiş, gereksinimlerimizi da değiştirmiştir. Bu çerçevede bütçemizdeki mevcut ödeneklerin dağılımını ve ölçüsünü tekrar taksim etme ve münasebetiyle kamu hizmetlerinde rastgele bir aksaklık oluşmaması emeliyle 2023 yılı bütçemizde revizyona gitme gerekliliği oluşmuştur.” diye konuştu.
Yılmaz, ek bütçe teklifinde belirlenen ödeneklerle zelzeleden etkilenen vilayetlerin inşa ve ihya faaliyetlerini en yeterli halde sürdürmeyi, toplumsal dayanaklarla engelli vatandaşlardan yaşlılara milletin gereksinimlerini gidermeyi, çiftçisinden esnafına ülkenin bedel üreten tüm toplum kesitlerinin yanında olmayı ve altyapı-üst yapı projeleriyle kalkınma adımlarına devam etmeyi amaçladıklarını vurguladı.
Küresel enflasyonist katılaşma
Dünya iktisadının yeni belirsizlikler, riskler ve zahmetlerle dolu bir devirden geçtiğine işaret eden Yılmaz, global enflasyonist katılaşmanın, gelişmiş ülke merkez bankalarının ilerleyen periyotta enflasyonla gayrette daha sıkı bir para siyaseti çerçevesiyle devam edebileceğine ait beklentileri de güçlendirdiğini söyledi.
“Sıkılaştırıcı para siyaseti uygulamaları resesyon riskini barındırırken, finansal sıkılaşmadan erken vazgeçilmesinin ise global enflasyonla gayrette başarısızlığa ve uzun periyotlu iktisadi sıkıntılara temel oluşturabileceğinden tasa edilmektedir.” diyen Yılmaz, global iktisatta bahsedilen bu belirsizlik ve risklere bağlı olarak global enflasyonun, 2021 ve 2022 yıllarında 2000’li yıllar ortalamasının 2 katına çıktığını ve milletlerarası kuruluşların global ekonomik görünüme ait yeni raporlarında da yakın periyotta global enflasyonun 2000’li yıllar ortalamasının üzerinde seyretmesinin beklendiğini kaydetti.
“Türkiye müspet ayrıştı”
Cevdet Yılmaz, yeni bir global tertibe geçişe şahit olunan bu devirde, Türkiye iktisadının yaşanan tüm şoklara karşı dayanıklılığını muhafazayı başardığını tabir ederek, salgın sonrası süreçte süratli bir büyüme ve toparlanma eğilimi yakalayan iktisadın, Rusya-Ukrayna savaşına karşın başta büyüme ve istihdam olmak üzere temel pek çok somut göstergede öbür ekonomilere kıyasla olumlu istikamette ayrıştığını belirtti.
Yılmaz, “Şubat ayında gerçekleşen son yüzyılın en büyük sarsıntı felaketi kıymetli insani ve ekonomik yıkıma yol açmış, ekonomimiz bu yıkıcı tesirlere karşın 2023 yılı birinci çeyreğinde yüzde 4 oranında büyüyerek salgın sonrası periyottaki kesintisiz büyüme eğilimini devam ettirmiştir.” dedi.
Yılmaz, gelecek süreçte makroekonomik manada temel gayelerinin enflasyon oranlarını yine tek haneli düzeylere düşürmek olduğunu kaydetti.
Cevdet Yılmaz, mevsimsellikten arındırılmış 2023 yılı mayıs ayı dataları prestijiyle, toplam istihdamın 31,7 milyona ulaştığını aktararak, nisan ve mayıs ayları bilgilerinin, şubat ve mart ayları sonrasında iş gücüne iştirak ve istihdam oranlarında yine artış eğilimi gösterdiğini lisana getirdi.
BİST-100 endeksinin Türk lirası bazında bir evvelki yıla nazaran yüzde 161,4, ABD doları bazında ise yüzde 74 paha kazandığının altını çizen Yılmaz, yılın ikinci yarısına girerken 6 bin puan düzeyinin üzerinde arka arda yeni tarihi tepelerin görüldüğünü söyledi.
Yılmaz, ihracatçıların gösterdiği yüksek performansın devam etmesinin, gerçek bölümün artan karlılığın ve finansal kesimin güçlü bilanço duruşunun bu durum üzerinde tesirli olduğunu belirterek, Türkiye’nin 5 yıllık CDS priminde evvelki yıla kıyasla değerli bir düşüş gerçekleştiğini kaydetti.
“Toplam 1 trilyon 119,5 milyar lira ek gelir öngörüyoruz”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, ortaya konan toplam ödenek muhtaçlığının 1 trilyon 119,5 milyar lira olduğunu, afet konutlarının üretimi ve altyapı hasarlarının giderilmesi için 482,8 milyar lira olmak üzere sarsıntıdan ziyan gören vatandaşların muhtaçlıklarının karşılanması ve kamu yönetimlerinin yapı stokunda oluşan ziyanların giderilmesi üzere maksatlarla toplam 527,3 milyar lira ödenek öngörüldüğünü aktararak, 2023 yılında, öteki ödenek imkanları da dikkate alındığında zelzele ziyanlarının giderilmesi maksadıyla bütçeden toplam 762 milyar lira harcama yapılacağını açıkladı.
Yılmaz, ek bütçenin zelzele dışındaki masraflarının dağılımında, 110,4 milyar lirasının vilayet özel yönetimlerine ve belediyelere aktarılacak kaynaklar için; 105,5 milyar liranın yatırım nitelikli harcamalar için; 52,1 milyar lirasının ziraî takviyeler, tarım kesimi yatırımları ile ziraî kredi sübvansiyonu, müdahale alımları ve ziraî KİT’ler için; 44,3 milyar lirasının engelli konutta bakım takviyeleri, 65 yaş üstü aylıklar ile engelli vatandaşların aylıkları, muhtaç ailelere yapılacak yardım ödemeleri ve öteki toplumsal gayeli sarfiyatlar için kullanılacağını söyledi.
Deprem dışındaki giderler
Deprem dışındaki masrafların ek bütçedeki dağılımına ait de bilgi veren Yılmaz, 39,9 milyar liranın savunma ve güvenlik ünitelerinin muhtaçlıkları için; 26,3 milyar liranın, engelli eğitim takviyesi, okul yemeği sarfiyatları, fiyatsız ders kitabı ve yardımcı malzeme sarfiyatları, taşımalı eğitim sarfiyatları üzere eğitim hizmetleri için; 8,4 milyar liranın ferdi emeklilik devlet katkısı masrafları için; 8 milyar liranın esnaf, sanatkar ve çiftçilere kamu bankalarından sağlanan kredilerin görevlendirme masrafları için; 7,8 milyar liranın genel aydınlatma masrafları için; 4,3 milyar liranın konut, ibadethane ve cemevlerine fiyatsız doğal gaz sağlanabilmesine ait sistem kullanım bedelleri için; 1,3 milyar liranın zelzele bölgesindeki vatandaşların elektrik ve doğal gaz faturalarının silinmesi ve ertelenmesi nedeniyle oluşan masrafların karşılanabilmesi için; 103,4 milyar liranın öteki zarurî harcamalar için; 80,5 milyar liranın ise faiz sarfiyatları için kullanılmasının öngörüldüğünü bildirdi.
Yılmaz, ek bütçede kanun gereği masraf kadar gelir konulması gerektiğini belirterek, “Bütçe gelir gerçekleşmesinde Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’nın büyümesi, fiyatların genel seviyesindeki değişimler, talebin güçlü seyretmesi, e-ticaretin ve kartlı harcamaların artışı tesirli olmuştur. Bu nedenle ek bütçe teklifinde yer alan gelir varsayımı amacına ulaşılacağını öngörüyoruz. Bu kapsamda hazırladığımız ek bütçe ile vergi gelirlerinde 1 trilyon 71,1 milyar lira, vergi dışı gelirlerde 48,4 milyar lira olmak üzere, toplam 1 trilyon 119,5 milyar lira ek gelir öngörüyoruz.” diye konuştu.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, ek bütçenin, depremzedeler başta olmak üzere ülkeye ve tüm toplumsal kısımlara hayırlar getirmesini diledi, 15 Temmuz hasebiyle şehitleri rahmetle andı, gazilere şükranlarını sundu.
