Burcu Kıratlı
Fed, yıllık banka sıhhat denetimlerinin sonuçlarını 28 Haziran Çarşamba günü açıklayacak.
Fed bu sonuçları piyasalar kapandıktan sonra sonuçları açıklıyor; bu sonuçlarda tipik olarak, muhakkak portföylerin – kredi kartları yahut ipotekler üzere – nasıl ilerlediğine ait detaylar dahil olmak üzere toplam kesim ziyanlarını ve kişisel banka ziyanları yayınlanıyor.
Stres testi” uygulaması kapsamında, Fed, bankaların bilançolarını, ögeleri yıllık olarak değişen varsayımsal önemli bir ekonomik gerilemeye karşı test ediyor.
2023’te 23 banka test edilirken, 2019’da 100 milyar dolar ile 250 milyar dolar ortasında varlığa sahip bankaların iki yılda bir test edilmesine müsaade verme kararı aldın. Bu sebeple bu sayı 2022’deki 34 bankadan 23 bankaya düştü.
Sonuçlar kapsamında sermaye bankalarının ne kadar sağlıklı olması gerektiği, pay geri alımları ve temettüler yoluyla hissedarlara ne kadarırın geri dönebileceğini belirlenecek.
Fed bankalara neden “Stres testi” yapıyor?
Fed, 2007-2009 mali krizinin akabinde testleri, bankaların gelecekte misal bir şoka dayanabilmelerini sağlamak için bir araç olarak oluşturdu. Testler resmi olarak 2011’de başladı ve büyük borç verenler başlangıçta geçer not almak için uğraş etti.
Örneğin, Citigroup, Bank of America, JPMorgan Chase & Co ve Goldman Sachs Group, Fed’in tasalarını gidermek için sermaye planlarını ayarlamak zorunda kaldı. Bununla birlikte, yıllarca süren uygulama, bankaları testlerde daha usta hale getirdi. Fed ayrıyeten testleri daha şeffaf hale getirerek “Geçti-kaldı” modelini ortadan kaldırarak ve daha incelikli, bankaya mahsus bir sermaye rejimi getirerek test dramasının birçoklarını sona erdirdi.
Peki bankalar nasıl bedellendiriliyor?
Test ile bankaların varsayımsal gerileme periyodunda gerekli olan taban yüzde 4,5’lik sermaye oranının üzerinde kalıp kalamayacağını pahalandırıyor. Güçlü performans gösteren bankalar çoklukla bunun çok üzerinde kalıyor. Ülkenin en büyük global bankalarının da en az yüzde 1 oranında ek bir sermaye oranı bulundurması gerekiyor. Bir bankanın testte ne kadar uygun performans gösterdiği, 2020’de uygulamaya konulan ve asgarî yüzde 4,5’in üzerinde yer alan ek bir sermaye katmanı olan “stres sermayesi tamponunun” boyutunu da belirliyor. Bu ekstra tampon, her bir bankanın varsayımsal kayıpları tarafından belirlenir. Kayıplar ne kadar büyük olursa tampon da o kadar büyük olur.
Fed, bankaların temettü ve geri alım planlarını sonuçlardan çoklukla birkaç gün sonrasına kadar açıklamalarına müsaade vermiyor. Sonraki aylarda her bankanın gerilim sermayesi tamponunun boyutunu açıklıyor. Ülkenin en büyük borç verenleri, bilhassa JPMorgan Citigroup, Wells Fargo & Co, Bank of America, Goldman Sachs ve Morgan Stanley piyasalar tarafından yakından izleniyor.
Daha güç bir test?
Fed her yıl senaryoları değiştiriyor ve tasarlanmaları aylar alıyor. Örneğin 2020’de, Kovid-19 salgınının neden olduğu gerçek ekonomik çöküş, birçok tedbirle Fed’in o yılki senaryosundan daha şiddetliydi.
2023 testleri, Silicon Valley Bank ve öteki iki kredi kuruluşunun başarısız olduğu bu yılki bankacılık krizinden evvel tasarlandı ve Fed, banka bilançolarını yükselen faiz ortamına karşı test etmediği, bunun yerine önemli bir sakinliğin ortasında oranların düşeceğini varsaydığı için eleştirildi.
Yine de 2023 imtihanının evvelki yıllara nazaran daha sıkıntı olması bekleniyor zira gerçek ekonomik temel şu an daha sağlıklı. Bu da işsizlikteki ani artışların ve test edilen iktisadın büyüklüğündeki düşüşlerin daha şiddetli hissedildiği manasına geliyor.
Örneğin, 2022 gerilim testi, “ciddi formda olumsuz” bir senaryo altında işsizlikte yüzde 5,8’lik bir artış öngörüyordu. 2023’te, geçen yıl artan istihdam sayesinde bu artış yüzde 6,5 puan. İmtihan birebir vakitte ticari gayrimenkul fiyatlarında yüzde 40’lık bir düşüş öngörüyor; bu, pandemi periyodundan kalma ofis boşluklarının borçluları gerilime sokması nedeniyle bu yıl daha büyük bir kaygı kaynağı.
Ek olarak, büyük ticaret operasyonları olan bankalar bir “küresel piyasa şokuna” karşı test edilecek. Kimileri da en büyük karşı taraflarının başarısızlığına karşı test edilecek; bunun sebebi de bu yıl Credit Suisse’in batması ve UBS tarafından satın alınması sonrası oluşturulan senaryolardan biri…
Bu ekstra test, bankaların sermaye ihtiyaçlarına sayılmayacak, fakat Fed’in gelecekte birden fazla olumsuz senaryo uygulamayı keşfetmesine imkan tanıyacak. Fed’in Denetlemeden Sorumlu Lider Yardımcısı Michael Barr, birden fazla senaryonun bankaların zayıflıklarını tespit etmede testleri daha yeterli hale getirebileceğini söyledi.
Sonuç olarak ; her sene kadar büyük bankalarla ilgili şu an gerilimli bir durum olmasa da Mart 2023’de yaşanan bölgesel bankacılık krizi sonrası bankaların rasyoları ve yüksek faiz ve azalan likidite ortamında şoklara karşı ne kadar güçlü oldukları yakından takip edilmeye devam ediyor.
